De klimaatupdate – het orkaanseizoen en La Niña

In ‘De Klimaatupdate’ geeft Arne Ven, adviseur klimaatverandering voor het onderwijs in het Global Change Ecology centrum van de Universiteit Antwerpen, ons meer informatie – goed en slecht nieuws – over wat er afgelopen maanden zoal ter sprake kwam dat te maken heeft met klimaatverandering. In deel 7: nieuws van de maanden september tot november 2020 over het orkaanseizoen en de invloed van La Niña op het weer. Deze blog werd opgesteld in samenwerking met gastauteur Samuel Helsen (KU Leuven).

Het orkaanseizoen

De maand november is voorbij, waarmee ook het orkaanseizoen op de Atlantische Oceaan officieel afgelopen is. ⁽¹⁾ Het had dit jaar een recordaantal stormen. Er waren dit jaar zo veel orkanen en stormen dat men letters tekort kwam om ze een naam te geven.⁽²⁾ Onder meer in Centraal-Amerika, in landen zoals Nicaragua en Honduras, wordt de vraag naar humanitaire hulp steeds groter. Veel eilandbewoners hebben er een tekort aan voedsel, water en kleding doordat hevige windstoten alles verwoest hebben. ⁽³⁾

*Een orkaan nabij Yemen – in de Indische Oceaan (foto unsplash.com)*

Volgens experten is de toename van vooral de hevigheid van orkanen, ook buiten de Atlantische Oceaan, een gevolg van de stijgende temperatuur van het (diepe) zeewater als gevolg van klimaatverandering. Ook het Clausius-Clapeyron effect speelt hierin een rol: doordat de atmosfeer opwarmt kan deze per °C opwarming 7% meer waterdamp bevatten. Dit heeft tot gevolg dat ook orkanen meer neerslag bevatten. Bovendien gaat deze temperatuurstijging sneller dan verwacht en zal het in de toekomst nog meer toenemen. ⁽⁴⁾ Het is een zoveelste reden om de broeikasgasuitstoot zo snel mogelijk terug te dringen. Enkel wanneer we er in slagen onze broeikasgasuitstoot tot nul te reduceren (of zelfs negatief te maken), zal de temperatuurstijging kunnen stabiliseren (of terug dalen). ⁽⁵⁾

La Niña ^{(6) (7) (8)}

Naast klimaatverandering is er echter ook een natuurlijk verschijnsel dat invloed heeft op de huidige kracht van de orkanen: La Niña. Dit is een onderdeel van de ‘El Niño – Zuidelijke Oscillatie’ (ENSO), dat drie cyclische fases heeft: El Niño (een warme fase), La Niña (koude fase) en een neutrale fase. Deze zijn gelinkt aan veranderingen in de temperatuur van het oppervlaktewater in de Stille oceaan. De algemene gevolgen van een La Niña zijn:

een verzwakking van de winden tussen het oceaanoppervlak en de hogere luchtlagen, waardoor de kans dat een tropische depressie doorgroeit tot een actieve orkaan verhoogt;
de straalstroom krijgt de neiging om boven Noord-Amerika een duik te nemen, waardoor het typisch een koude winter wordt in Canada terwijl het zuiden van Noord-Amerika een drogere en warmere winter krijgt;
meer neerslag dan normaal in de Filippijnen, Indonesië en het noorden van Australië;
het oosten van Afrika stijgt de kans op droogte tijdens het groeiseizoen;
in Zuid-Amerika zou het natter worden in het noorden, maar droger dan gemiddeld in het zuiden.

Tekstvak: Een orkaan nabij Yemen – in de Indische Oceaan. (foto unsplash.com) — *Auto’s zijn ondergesneeuwd na een sneeuwstorm in Montreal – een tafereel dat vaker voorkomt in La Niña-jaren (foto unsplash.com).*

Voor Europa zijn de gevolgen van La Niña beperkt. Enkel bij een zeer sterke La Niña zou de winter bij ons eventueel natter dan gewoonlijk kunnen worden, maar de link tussen La Niña en een natte Europese winter leggen is een brug te ver. Het is momenteel nog niet duidelijk hoe sterk de huidige La Niña zal worden. De kans is echter groot dat ze nog zal duren tot het einde van de winter, wat langer is dan normaal.

Doordat de zeewatertemperatuur aan de oppervlakte tijdens een La Niña iets kouder is dan tijdens de andere ENSO fases, zal de globale luchttemperatuur tijdelijk iets lager zijn (of, door de klimaatopwarming, tijdelijk iets minder hard stijgen). De klimaatopwarming is echter een duidelijkere en voorlopig blijvende trend, waardoor tegenwoordig La Niña-jaren zelfs warmer zijn dan heel wat van de El Niño-jaren uit het verleden. Het kan misschien een heel tijdelijke rem zetten op de globale stijging van de temperatuur, maar de klimaatopwarming zal daarmee niet weg zijn. Het jaar 2020 zal hoogstwaarschijnlijk zelfs tot de drie warmste jaren sinds de start van de metingen horen. Zo’n hitterecord kwam in het verleden vooral tijdens El Niño-jaren – bijvoorbeeld recordjaar 2016 – voor.⁽⁹⁾

La Niña zorgt dus tijdelijk voor een verhoogde kans op orkanen, maar de grootste oorzaak van het afgelopen extreme orkaanseizoen is wel zeker de klimaatopwarming. Terwijl La Niña tegen de lente van 2021 waarschijnlijk afgelopen is, zal klimaatopwarming nog lange tijd blijven voortduren. Klimaatverandering zal ook in 2022 voor vele orkanen zorgen, en zonder het ‘koelende effect’ van La Niña mogelijk nog extremer uitpakken.

(‘Featured image’ bovenaan – het oog van een orkaan is vanuit de ruimte duidelijk zichtbaar – foto unsplash.com)

Bronnen

De klimaatupdate – het orkaanseizoen en La Niña

Search

Recent Posts